ช้างเสียชีวิตจากไฟฟ้ารั่ว! บทเรียนจากความสูญเสียที่ไม่ควรเกิดขึ้น

เมื่อวันที่ 22 มกราคม พ.ศ. 2553 เวลาประมาณ 17.00 น. ได้เกิดเหตุการณ์ที่สะเทือนใจขึ้น บริเวณริมถนนนาจอมเทียนซอย 4  เมื่อช้างพลายเพศเมียจากค่ายช้างเอกชน ล้มลงและเสียชีวิตจากกระแสไฟฟ้ารั่วขณะเดินผ่านพื้นที่มีน้ำขังใกล้ เสาไฟฟ้าแรงสูงและแรงต่ำ ซึ่งอยู่ในแนวทางสาธารณะ

รูปที่ 1 บริเวณที่เกิดเหตุช้างเสียชีวิต

ผู้เห็นเหตุการณ์ให้ข้อมูลว่า ช้างเกิดอาการสะดุ้ง หยุดเดิน และทรุดตัวลงกะทันหัน ขณะสัมผัสพื้นเปียกใกล้เสาไฟฟ้า ซึ่งมีน้ำขังจำนวนมากบริเวณรากไม้และพื้นที่ดินชื้น โดยตนเองซึ่งเป็นผู้ดูแล กระเด็นไปยังพงหญ้าข้างทาง โดยได้รับบาดเจ็บจากแรงกระแทกและกระแสไฟฟ้า

🔎 การตรวจสอบและการพิสูจน์สาเหตุ

ในวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2553 มีการประสานกับผู้เชี่ยวชาญด้านระบบไฟฟ้าแรงสูงจาก บริษัท ไซเมส เอ็นจิเนียริ่ง จำกัด เพื่อตรวจสอบจุดเกิดเหตุ พบว่า:

• มี แรงดันตกคร่อมระหว่างเท้าช้างประมาณ 150 โวลต์ ซึ่งเป็นแรงดันที่เกินระดับความปลอดภัย
• ค่าความต้านทานดิน (Ground Resistance) ที่วัดได้บริเวณเสาไฟฟ้า มีค่า 12 โอห์ม ซึ่งสูงกว่ามาตรฐานของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคที่กำหนดไว้ไม่เกิน 5 โอห์ม

รูปที่ 2 บริเวณที่เกิดเหตุช้างเสียชีวิต และแท่งกราวด์โผล่ขึ้นมาเหนือพื้นดิน

⚠️ ปัญหาที่ตรวจพบ

จากรายงานการตรวจสอบภายหลังโดย บริษัท ไซเมส เอ็นจิเนียริ่ง จำกัด เมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2553 พบว่า:

ฉนวนไฟฟ้าชำรุดหลายจุด

1. รวมถึงส่วนของสายไฟก่อนเข้ามิเตอร์ ซึ่งอยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค
2. มีรากไม้พันสายไฟ และน้ำเป็นตัวนำไฟฟ้า จึงเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดไฟฟ้ารั่วในช่วงฝนตก
3. แท่งกราวด์โผล่ออกมาจากพื้นดิน ซึ่งเป็นจุดที่ช้างเหยียบและเสียชีวิตลงเนื่องจากกระแสไฟฟ้ารั่ว โดยปกติแท่งกราวด์จะต้องอยู่ลึกจากผิวดิน 50 เซนติเมตร

รูปที่ 3 ฉนวนของสายไฟฟ้าเสื่อม โดยที่มีรากไม้พันสายไฟ และแท่งกราวด์โผล่จากพื้นดิน

มีโอกาสเกิดไฟฟ้ารั่วที่เสาไฟฟ้าดังกล่าวได้เมื่อมีฝนตกเนื่องจากสภาพฉนวนชำรุดหลายจุด โดยเฉพาะรูปที่ 4 แสดงถึงท่อพีวีซี ชำรุดเนื่องจากความร้อนอันเนื่องจาก มีปริมาณของกระแสที่รั่วลงดินแล้วไหลผ่านสาย Ground ที่ร้อยในท่อ พีวีซี โดยจากการตรวจสอบหน้าที่เกิดเหตุแล้ว พบว่ามีกระแสไฟฟ้ารั่วไหลในดินจริง เป็นสาเหตุที่ทำให้ช้างได้รับอันตรายจนถึงแก่ชีวิต และยังพบต้นไม้ตายบริเวณใกล้เสาไฟฟ้า ซึ่งเป็นหลักฐานอีกอย่างที่แสดงถึงกระแสไฟฟ้ารั่วอย่างต่อเนื่องผ่านดิน จนต้นไม้แห้งตาย

รูปที่ 4 ท่อพีวีซี มีรอยชำรุดเนื่องด้วยความร้อนจากกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านสายกราวด์ที่อยู่ในท่อพีวีซี เป็นเครื่องยืนยันว่ามีกระแสไฟฟ้ารั่วจริง

รูปที่ 5 ท่อพีวีซีได้รับความเสียหายหลายจุด

⚡ อันตรายจาก STEP VOLTAGE: อธิบายทางเทคนิค

การเสียชีวิตของช้างในกรณีนี้ทางเทคนิคเกิดจากปรากฏการณ์ “แรงดันช่วงก้าว” (Step Voltage) เมื่อกระแสไฟฟ้ารั่วไหลลงสู่ดิน กระแสจะกระจายตัวออกทุกทิศทาง เพื่อไหลกลับจุดนิวทรอลของหม้อแปลง เมื่อมีกระแสรั่วไหลจะทำให้เกิด ความต่างศักย์ระหว่างจุดสองจุดบนผิวดิน ซึ่งหากจุดสองจุดนั้นมีระยะห่างเท่ากับ 1 เมตร หรือมากกว่า เราเรียกว่า แรงดันนั้นว่า STEP VOLTAGE

ในกรณีของช้าง ซึ่งมีช่วงก้าวระหว่างขาหน้ากับขาหลังประมาณ 2 เมตร ยิ่งทำให้ Step Voltage ที่ตกคร่อมบนตัวสัตว์มีค่ามากขึ้น ส่งผลให้กระแสไหลผ่านร่างกายในระดับอันตรายถึงชีวิต

รูปที่ 6 แสดงแรงดันสัมผัสและแรงดันช่วงก้าว

📉 ผลของ Ground Resistance ต่อ Step Voltage

• ค่า Ground Resistance ที่สูง (เช่น 12 โอห์ม) ส่งผลให้ แรงดันตกคร่อมผิวดินสูง
• หากระบบ Ground มีค่าต่ำกว่า (เช่น < 5 โอห์ม) จะช่วยจำกัดแรงดันช่วงก้าวให้อยู่ในระดับปลอดภัย
• ความสัมพันธ์นี้เป็นปัจจัยสำคัญใน การออกแบบระบบสายดิน (Grounding System) ที่ต้องคำนึงถึงทั้งความต้านทานและสภาพแวดล้อม

การเปรียบเทียบกรณี

การเกิด Step Voltage จะเกิดได้ทั้ง กรณีที่มีการรั่วของกระแสไฟฟ้าลงดินที่เสาไฟฟ้าบริเวณที่ช้างเสียชีวิต หรือ เกิดจากไฟฟ้ารั่วลงดินทางด้านผู้ใช้ไฟฟ้า

ในกรณีเกิดจากไฟฟ้ารั่วลงดินทางด้านผู้ใช้ไฟฟ้า ระดับแรงดันของ STEP VOLTAGE ที่เกิดขึ้นตรงจุดที่ไฟฟ้ารั่วลงดินกับจุดที่ช้างเสียชีวิตจะมีความสัมพันธ์กัน คือหากค่า GROUND RESISTANCE เท่ากันทั้ง จุดที่เกิดไฟฟ้ารั่วด้านผู้ใช้ไฟฟ้ากับจุดที่ช้างเสียชีวิตค่า STEP VOLTAGE ที่ระยะ 2 เมตร จะมีค่าเท่ากันคือ 110 V ( ในระบบ 220 V )

หากค่า Ground Resistance ฝั่งที่ช้างเสียชีวิตสูงกว่าตรงจุดที่ไฟฟ้ารั่ว แรงดัน STEP VOLTAGE ที่ฝั่งช้างจะสูงกว่าด้านไฟฟ้ารั่ว

เหตุการณ์ครั้งนี้ส่งผลกระทบต่อสัตว์ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจและจิตใจอย่างมาก พร้อมทั้งสะท้อนให้เห็นถึงความจำเป็นเร่งด่วนในการดูแลระบบจำหน่ายไฟฟ้าในที่สาธารณะและใกล้ชุมชนให้ปลอดภัยทั้งกับ คน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม

หากพบเห็นหรือประสบเหตุการณ์ ที่ส่อแววว่าจะเกิดอันตรายจากระบบไฟฟ้า อย่ารอให้เกิดอุบัติเหตุ สามารถติดต่อทีมวิศวกรของ บริษัท ไซเมส เอ็นจิเนียริ่ง จำกัด ได้ทันที

เราพร้อมให้คำปรึกษาและตรวจสอบระบบไฟฟ้า 24 ชั่วโมง

📞 โทร: 081-820-8835 | 062-306-9000

📩 Email: chanvit_cru@yahoo.com | pmadmin@simes-engineering.com

🌐 เว็บไซต์:

https://www.simes-engineering.com

https://www.simes-energy.com

📘 Facebook: https://www.facebook.com/simesengineeringco

📺 YouTube: @SimesChannel

กลับหน้าหลัก